Voor verscheidene wilde bijensoorten is het vijf voor twaalf. Kokerjuffers gaan achteruit in de heuvellandbeken. De wrattenbijter is het meest bedreigde insect van Groot-Brittannië. De laatste minuscule populaties komen nog voor in Zuid-Engeland. In Nederland is het niet beter. Na 1980 is dit insect op maar vier plekken gevonden. De laatste wrattenbijters in het Gooi werden in 1989 gezien. Het gewone spitskopje is allerminst gewoon. Dit grappige sabelsprinkhaantje is nog algemeen op de Waddeneilanden, in de duinen, in Noordwest-Overijssel, de Peel en het gebied van de grote rivieren. Daarbuiten kun je het al haast niet meer vinden, ook niet in de laagveengebieden van West-Nederland, waar het ooit inderdaad gewoon was.

De rechtbank in Den Haag heeft in kort geding een verzoek van de Bijenstichting om een voorlopig verbod van een aantal gewasbeschermingsmiddelen met de werkzame stof imidacloprid afgewezen. Het gaat om de middelen Admire, Gaucho Tuinbouw, Kohinor 700 WG en Merit Turf. Volgens de rechtbank zijn de risico’s niet zo groot dat een uitspraak in de beroepsprocedure niet kan worden afgewacht. Het verzoek van de Bijenstichting is gebaseerd op de overschrijding van de normen voor imidacloprid in het oppervlaktewater. De risico’s daarvan zijn volgens de Bijenstichting voor hommels en bijen zo groot dat die middelen zo snel als mogelijk verboden moeten worden. Dit verzoek is afgewezen omdat de Bijenstichting niet aannemelijk heeft gemaakt dat de risico’s zo groot zijn dat een uitspraak in de beroepsprocedure niet kan worden afgewacht.

Het gaat om één van de belangrijkste stukken Europese milieuwetgeving van dit moment: regels voor hormoonverstoorders. Honderden chemicaliën gooien onze hormoonhuishouding in de war, en leiden volgens wetenschappers tot een toename aan chronische ziekten als kanker, diabetes en ontwikkelingsstoornissen als autisme. Al sinds 2009 werkt Brussel aan wetgeving, maar tot op de dag van vandaag kwam die er niet. Daarmee, zo blijkt in een opmerkelijke uitspraak van het Europees Hof deze week, heeft de Europese Commissie EU-wetgeving geschonden.
Chemicaliën die het hormonaal systeem ontregelen en te vinden zijn in vele alledaagse producten: cosmetica, plastic, voedselverpakkingen, elektronica, meubels, drinkwater en bestrijdingsmiddelen. Wetenschappers linken blootstelling aan een toename in onvruchtbaarheid, hormoongerelateerde kankers en ontwikkelingsstoornissen als verminderd IQ en autisme. Een recente studie van een gerespecteerde expertgroep schat de extra jaarlijkse zorgkosten in Europa als gevolg van blootstelling op 157 euro, 1,23 procent van het totale BNP in de EU.

De polder Arkemheen is gelegen nabij de Gelderse plaats Nijkerk in de gemeenten Nijkerk en Putten. De polder ontstond nadat op 28 maart 1356 Hertog Reinoud III van Gelre het recht verleende om het gebied te bedijken. De polder is vooral bijzonder omdat er nooit een ruilverkaveling is geweest. De oorspronkelijke verkavelingstructuur is nog aanwezig met de bochtige sloten die ontstaan zijn als slenken van de getijdestromen van de Zuiderzee. Aan de landzijde van de voormalige zeedijken liggen kolken en rietmoerassen, ontstaan door dijkdoorbraken. De laatste dijkdoorbraak was in 1916. In de polder zijn bijzondere vogels te zien, bijvoorbeeld de roerdomp en de grote zilverreiger, met daarnaast vele weidevogels, zoals de Grutto, Kievit en Veldleeuwerik. Arkemheen is onderdeel van het kerngebied ecologische hoofdstructuur. Het is een vogelrichtlijngebied en Natura 2000-gebied. Maar weidevogels zitten in deze polder in het nauw. In de afgelopen jaren zijn er weinig jongen grootgebracht in de grasrijke landen. Toen Jelle de Jong van de vogelwerkgroep van de IVN in het voorjaar door de Arkemheenpolder fietste, hoorde hij nauwelijks nog het alarmerende roepen van broedende vogels.

De concentraties van een aantal neonicotinoïden en fipronil in Nederland overschrijden de normen regelmatig. Neonicotinoïden hebben negatieve effecten op veel niet-doelsoorten. Recent Nederlands onderzoek heeft laten zien dat er in wateren waarin de normen voor imidacloprid werden overschreden er veel minder macrofauna werd aangetroffen. Alle Nederlandse zoetwatervissoorten gebruiken macrofauna als voedsel in één of meer levensstadia.

De varroamijt samen met het bestrijdingsmiddel imidacloprid benadelen honingbijen bij hun zoektocht naar stuifmeel. Het bestrijdingsmiddel en de bijenparasiet verminderen het vliegvermogen van honingbijen, waardoor bijenvolken verzwakken en zelfs kunnen sterven. Dat concluderen onderzoekers van Wageningen University & Research Centre in hun artikel in Proceedings of the Royal Society B. Honingbijen vliegen kortere afstanden wanneer ze uit volken komen met veel varroamijten, constateren de onderzoekers. De afstanden die zij afleggen zijn nog geringer wanneer die volken ook blootgesteld zijn aan het chemische bestrijdingsmiddel imidacloprid in een dosis die bijen in het veld kunnen tegenkomen.

Op maandagavond 7 december 2015 zal de Amsterdamse studievereniging Machiavelli in de filmzaal van de Melkweg de duistere kant van de politiek belichten: 'het lobbyen'. Kom te weten wat er achter de schermen gebeurt en welke zaken er nou daadwerkelijk spelen bij de totstandkoming van het beleid. Verschillende sprekers zullen aan het woord komen die ieder een ander perspectief op 'het lobbyen' zal bieden. Zo neemt Fons Hendriks je mee achter de schermen. De oud presentator van Rambam, het onderzoekende programma dat zich nergens door laat tegenhouden, zal zijn ervaringen met de aflevering omtrent 'het lobbyen' delen aan de hand van filmfragmenten. Luister naar het verhaal van de Henk Tennekes, slachtoffer van een samenzwering. Een toxicoloog die nooit meer een opdracht heeft gekregen sinds hij bijensterfte koppelde aan pesticiden. Met zijn publicaties over de neonicotinoiden heeft hij veel op het spel gezet, zijn boodschap nationaal en internationaal uitgedragen, en grote persoonlijke offers op de koop toe genomen. Marcel Hanegraaff, docent aan de UvA, zal de invloed van 'het lobbyen' laten zien op het klimaatakkoord. Kom erachter hoe het klimaatakkoord nou tot standkomt en welke actoren daar allemaal bij zijn betrokken. Ten slotte zal Mark Akkerman, onderzoeker van de organisatie 'Stop Wapenhandel', laten zien hoe machtig de wapenindustrie is en hoe de wapenlobby zich manifesteert in het beleid van de EU.

Een veelvoorkomende pesticide zou een schadelijk effect hebben op de longen van jonge kinderen. Dat stellen onderzoekers in het wetenschappelijke tijdschrift Thorax. Er lijkt een verband te bestaan tussen kinderen die op jonge leeftijd worden blootgesteld aan organofosforverbinding, een veelvoorkomend type pesticide, en een verminderde longfunctie bij kinderen. Het onderzoek is uitgevoerd onder leiding van Rachel Raanan, van de Universiteit van Californië in Berkeley. De Amerikaanse wetenschappers hebben een langdurig onderzoek gedaan, waarbij ze een groep van ruim tweehonderd kinderen vanaf de geboorte in de gaten hebben gehouden. Veel van de kinderen groeiden op in het platteland en werden vermoedelijk blootgesteld aan de pesticiden. De kinderen werden getest op de leeftijden vijf maanden, 1 jaar, 2 jaar, 3,5 jaar en 5 jaar oud. Op 7-jarige leeftijd kregen de kinderen een longtest. Ze kwamen tot de conclusie dat de longfunctie minder was bij kinderen die hogere concentraties organofosforverbinding in hun urine hadden.

Hoe zien we gewassen? Als biomechanische machines ('dom en lui') waar we weinig aan hebben zonder bemesting en andere industriële technieken? Of als ecosysteem organismen ('slim en actief') die precies weten wat ze doen zolang de omstandigheden maar gezond zijn? De ene benadering richt zich op fysisch-chemische materiaalstromen en onderzoekt een zo efficiënt mogelijk gebruik van grond- en hulpstoffen. De andere gaat uit van kringlopen van levend materiaal, die onlosmakelijk verbonden zijn met de natuurlijke leefomgeving en de bodem als basis. Wat zijn de gevolgen van deze vaak tegengestelde benaderingen voor onze landbouw, voeding en gezondheid? Op 4 december 2015 vond bij het NIOO in Wageningen een symposium plaats, georganiseerd door Down2Earth, dat dieper inging op deze vragen en dat een uitwisseling aanmoedigde tussen de twee benaderingen. Op het symposium waren een aantal prominente sprekers te horen, onder wie hoogleraar Duurzaamheid en Maatschappelijke Verandering aan de UU Herman Wijffels. NIOO-directeur Louise Vet was dagvoorzitter. Claudia Külling en Henk Tennekes ontvouwden een Deltaplan Agro-Ecologie om een einde te maken de industriële landbouw die na de Tweede Wereldoorlog overbemesting, bodemdegradatie, milieuverontreiniging met bestrijdingsmiddelen, een ontstellend verlies van biodiversiteit, en een explosieve toename van neurologische afwijkingen bij jonge kinderen in Nederland heeft veroorzaakt.

Het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) heeft tijdens de collegevergadering van 25 november besloten tot nieuwe toelatingen van Roundup met glyfosaat als werkzaam bestanddeel: Roundup Record wordt toegelaten als onkruidbestrijdingsmiddel of doodspuitmiddel in de teelt van akkerbouwgewassen, cultuurgrasland, fruitgewassen, groenteteelt, kruidenteelt, sierteeltgewassen, openbaar groen, bosbouw, aardappelen, suikerbiet, wintertarwe, wintergerst, zomertarwe, zomergerst, haver, peulvruchten, mosterd, lijnzaad, koolzaad, appel, peer, kers, pruim (onbedekte teelt), wijndruif (ouder dan 4 jaar), koolraap, knolraap, uien, bosuien, asperge, prei, bosbouw, tijdelijk onbeteeld terrein, open verhardingen en onverhard terrein. Roundup Optima wordt toegelaten als onkruidbestrijdingsmiddel in sierbeplanting, moestuinen, gazons, open verhardingen (grind, schelpen, grasbetontegels, etc.) en onverharde terreinen en als middel voor de behandeling van (stobben van afgezaagde) bomen en struiken.