In de jaren negentig kregen universiteiten het credo van de marktwerking opgelegd. De overheid bepaalde dat wetenschappelijk onderzoek niet langer alleen uit publieke middelen moest worden gefinancierd, maar voortaan ook deels met extern geld. Dat betekende dat universiteiten de boer op moesten. Voor Wageningse onderzoekers betekende dat het begin van een innige samenwerking met chemiegiganten.

Het ingezette beleid om de vervuiling van water met bestrijdingsmiddelen terug te dringen, levert niet de beoogde effecten op. Overschrijding van de waterkwaliteitsnormen neemt wel af, maar minder dan de doelstelling, blijkt uit een tussentijdse evaluatie van het Planbureau voor de Leefomgeving. Dat ligt aan telers, maar ook aan tekortkomingen in het beleid. Glyfosaat blijft de belangrijkste probleemstof voor de drinkwaterwinning.

Kleine wateren vormen samen een derde van het Nederlandse oppervlaktewater. Ze staan vaak rechtstreeks bloot aan vervuilingsbronnen als meststoffen en bestrijdingsmiddelen. Drinkwaterbedrijven sloegen eerder dit jaar al alarm over de zorgelijke kwaliteit van het oppervlakte- en grondwater in Nederland. Rivieren raken steeds sterker verontreinigd met chemische stoffen en medicijnresten, terwijl meststoffen en bestrijdingsmiddelen steeds dieper doordringen in het grondwater.

Bestrijdingsmiddelen blijken in de bodem een al net zo desastreuze werking te hebben als daarboven. Eerder werd aangetoond dat de stoffen schadelijk zijn voor bijvoorbeeld bijen. Uit onderzoek van de Vrije Universiteit Amsterdam blijkt dat deze middelen zeer giftig zijn voor organismen die in de bodem leven. Niet alleen voor insecten, maar ook voor regenwormen, wordt verteld in Vroege Vogels.

“Veel gewasbeschermingsmiddelen breken moeilijk af en daarom kan je ze nog jaren in de bodem van beken terugvinden.” Zo verklaart de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) de cocktail van pesticidenresiduen die gemeten werd in drie beken in landbouwgebied. Aan het onderzoek werkte VMM niet mee. Een Britse universiteit vergeleek in opdracht van Greenpeace de waterkwaliteit van 29 kleine Europese beken. De drie onderzochte Vlaamse beken, twee in West-Vlaanderen en één in Antwerpen, scoren goed op sporen van diergeneesmiddelen – die waren er niet – maar erg slecht op pesticidenresiduen.

De discussie over het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in de landbouw ‘waait niet zomaar over’ en omwonenden en telers lossen het probleem niet samen op. De overheid moet daarom nu de regie nemen. Dat staat in een rapport, dat in opdracht van het ministerie van LNV en de provincies Drenthe en Overijssel is gemaakt.

Als er niets verandert, zijn binnen honderd jaar alle insecten uitgestorven. Dat heeft desastreuze gevolgen voor het ecosysteem. Daarvoor waarschuwen wetenschappers, zo schrijft The Guardian.

De afgelopen 25 tot 30 jaar nam het aantal insecten jaarlijks met 2,5 procent af. Als het in dit tempo doorgaat is er binnen een eeuw geen levend insect meer te vinden. Dat blijkt uit een overzichtsstudie die in vakblad Biological Conservation verscheen. Oorzaken zijn volgens de wetenschappers de intensieve landbouw, verstedelijking, pesticiden en klimaatverandering.

De waterkwaliteit krijgt in Nederland een dikke onvoldoende, blijkt uit onderzoek. Ook de drinkwatervoorziening loopt gevaar. Nederland zal daardoor waarschijnlijk niet op tijd voldoen aan de Europese Kaderrichtlijn Water. De kans bestaat de Europese Commissie boetes zal opleggen. Dit zegt duurzaamheidsorganisatie Natuur & Milieu in een rapport dat vandaag verschijnt.

Er komen geen spuitvrije zones in bewoonde gebieden bij bollenvelden of in de buurt van andere akkers waar met gif gespoten wordt. Dat heeft minister Schouten laten weten in een brief aan de Kamer. Volgens de minister is zo’n spuitvrije zone juridisch niet haalbaar. “Ik ben opnieuw oprecht teleurgesteld en ik wist niet dat dat nog kon”, zegt Rodina Fournell van Stichting Bolleboos; een groep burgers die al jaren strijdt tegen het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de lelieteelt.

Europarlementariërs sturen de Commissie terug naar de tekentafel nadat de lidstaten de voorgestelde maatregelen voor de bescherming van bijen hadden afgezwakt. Het ontwerpvoorstel van de Europese Commissie was bedoeld om de aanbevelingen van de Europese Voedselautoriteit (EFSA) uit 2013 op te nemen in EU-wetgeving. De EFSA adviseerde om het gebruik van bestrijdingsmiddelen die schadelijk zijn voor bijen te verminderen. In de aanbevelingen staat hoe bestrijdingsmiddelen getest dienen te worden om bijen tegen acute en langdurige blootstelling te beschermen.